Wonen en Stedelijke ontwikkeling

• De waardering voor de binnenstad steeg in 2018 naar recordhoogte (7,7). Bij de meting in coronajaar 2020 ligt deze iets lager (7,6).
• De waardering voor het aanbod, de ambiance en de bereikbaarheid van de binnstad is op peil gebleven.
• De coronacrisis had een forse impact op de binnenstad (afname bezoek en banen).

De afgelopen decennia is er veel veranderd in de binnenstad. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van de Mariken- en Moenenstraat, het opknappen van de ringstraten, het vernieuwde Plein 44, de aanleg van de parkeergarage onder de van Schaeck Mathonsingel, de nieuwe fietsenstalling onder Plein 44, de aanleg van extra groen, de bouw van Doornroosje en De Bastei, de afname van het aantal winkels en de groei van het aantal horecagelegenheden en hotels, de nieuwe inrichting van de Waalkade en de toeristische route “De groene lijn”.
De algemene waardering van bezoekers voor de Nijmeegse binnenstad lag in 2018 op 7,7. Dat was het hoogste cijfer sinds de start van de peilingen onder bezoekers ruim twintig jaar geleden. De daaropvolgende meting in 2020 is sterk beïnvloed door de effecten van de coronapandemie. De bezoekers zijn eind oktober, begin november 2020 geënquêteerd, toen de winkels beperkt toegankelijk en de horecagelegenheden gesloten waren. De bezoekers is gevraagd bij hun oordelen niet alleen te kijken naar de situatie van dat moment, maar naar heel 2020. De coronacrisis heeft niet geleid tot een sterke verandering van het oordeel over de binnenstad. De algemene waardering voor de binnenstad ligt iets lager dan in 2018, namelijk op 7,6.

Behalve om een algemeen oordeel, vragen we de bezoekers om zestien aspecten van de binnenstad te beoordelen.

• Ondanks de beperkingen van dat moment, blijven waarderingen voor het aanbod aan winkels, horeca, cultuur en evenementen over het algemeen op peil.
• De waardering voor de meeste onderdelen van de ambiance van de binnenstad (sfeer/gezelligheid, inrichting, netheid, veiligheid, groen in binnenstad) is in 2020 ruim voldoende. Met een 6,3 voor het groen in de binnenstad blijft dit aspect - ondanks een stijging in de laatste metingen - wat achter op de andere scores. “Meer groen” is ook het meest genoemd als een aanpakprioriteit voor de gemeente m.b.t. de binnenstad. Voor de netheid is de waardering licht gedaald. Dit kan verklaard worden door de omschakeling van de horeca op afhalen, die leidde tot meer zwerfafval.
• De meeste aspecten van de bereikbaarheid van de binnenstad worden voldoende tot goed beoordeeld. Enkel de parkeertarieven krijgen met een 5,4 een onvoldoende. Dat is wel flink hoger dan de 3,9 in 2012. Ook het oordeel over de beschikbaarheid van parkeerplaatsen steeg verder door, naar een 7 (versus 5,7 in 2012). Verder worden de bereikbaarheid per fiets, de stallingsmogelijkheden en de bereikbaarheid per openbaar vervoer hoog gewaardeerd, ondanks de lichte daling van de scores ten opzichte van 2018.

Bezoekers zien terugkijkend over de laatste jaren per saldo nog steeds meer vooruitgang in de Nijmeegse binnenstad dan achteruitgang, maar wel veel minder dan in 2018. Hetzelfde geldt voor de komende jaren: nog steeds per saldo meer mensen die vooruitgang verwachten in plaats van achteruitgang, maar de stemming is duidelijk minder positief dan in 2018.

Figuur: rapportcijfers van bezoekers voor diverse aspecten van de binnenstad. Bron: Stadscentrummonitor, O&S.

Bij de Burgerpeiling 2021 geeft 67% van de Nijmegenaren aan de binnenstad aantrekkelijk te vinden; 11% vindt dat Nijmegen geen aantrekkelijke binnenstad heeft. Deze percentages zijn de afgelopen jaren weinig veranderd.

Figuur: Reactie Nijmegenaren op uitspraak ‘Nijmegen heeft een aantrekkelijke binnenstad’. Bron: Burgerpeiling, O&S.

De ene groep is positiever over de binnenstad dan de andere. Ruim driekwart van de 16-34-jarige Nijmegenaren vindt de Nijmeegse binnenstad aantrekkelijk, versus ruim de helft van de 65-plussers. En 70% van de Nijmegenaren met een hogere sociaaleconomische status vindt de binnenstad aantrekkelijk, versus 62% van degenen met een lagere sociaaleconomische status. Daarbij moet bedacht worden dat 16-34-jarigen en de personen met een hogere sociaaleconomische status vaker in de binnenstad komen dan de 65-plussers en de personen met een lagere sociaaleconomische status.

Diverse gegevens van voor de coronacrisis lieten zien dat er een functieverschuiving voor de binnenstad gaande was: een afname van winkels en winkelvloeroppervlak en een toename van horecagelegenheden, cultuurbezoeken en hotelovernachtingen. Vanaf 2016 was de horeca een grotere werkgever dan de detailhandel. Echter de coronacrisis heeft de binnenstad hard geraakt.  

• Het bezoekniveau aan de binnenstad was in 2020 en 2021 duidelijk lager dan normaal. Locatus schat het verlies op basis van summiere steekproeftellingen in de hoofdwinkelstraten in 2020 op 40%. In afgezette parkeeruren zien we een kwart verlies in 2020 en 2021 in transacties en parkeerduur ten opzichte van voor de coronapandemie. En in de automatische passantentellingen in enkele centrumstraten en het stationsgebied zien we 53% minder drukte in 2020 ten opzichte van 2019; 2021 scoort iets beter met 47% minder drukte vergeleken met voor de coronapandemie.
• In de horeca en detailhandel verliest de binnenstad circa 600 banen sinds de start van de coronapandemie.
• Na de stijging van het jaarlijks aantal bezoeken aan podiumvoorstellingen in de binnenstad in de periode 2015 (358.000) tot 2019 (429.000), kelderde dit aantal naar 121.000 in 2020 en 93.000 in 2021. En na een recordaantal filmbezoeken in LUX in 2019 (253.000), nam dit aantal af tot 128.000 in 2020 en 85.000 in 2021. Ook het aantal bezoeken aan Museum Het Valkhof en De Bastei (in totaal 123.000 in 2019) nam flink af (63.000 in 2020 en 69.000 in 2021).
• De groei van het aandeel online inkopen is in een stroomversnelling gekomen. Het aantal winkels en het winkelvloeroppervlak zijn in periode 2006 tot 2021 met 20 tot 25% afgenomen. Het leegstandspercentage vertoont in het eerste coronajaar 2020 geen stijging, maar een daling. In 2021 zien we een nagenoeg gelijkblijvend leegstaand winkeloppervlak in de binnenstad. De 6,1% begin januari 2022 is laag in vergelijking met het gemiddelde voor de benchmarksteden (11,9%).