Economie en Toerisme

• Het rapportcijfer van Nederlanders voor de stad steeg van 6,8 in 2015 naar 7,0 in 2017.
• Het beeld van Nederlanders over Nijmegen wordt vooral bepaald door de Vierdaagse, de ligging aan de rivier, de opleidingsmogelijkheden en het historisch karakter.
• Nederlanders vinden de omschrijving ‘historische stad’ goed bij Nijmegen passen (70%), gevolgd door ‘loopstad’ (67%) en ‘studentenstad’ (60%).
• Het bezoeken van bekenden, winkelen, het bekijken van de binnenstad, horecabezoek en wandelen en fietsen in de omgeving zijn de belangrijkste redenen voor Nederlanders om Nijmegen te bezoeken.
• De waardering voor de binnenstad bij bezoekers steeg in 2018 naar recordhoogte (7,7). Bij de meting in coronajaar 2020 ligt deze iets lager (7,6).
• De rapportcijfers van ondernemers voor het ‘woon- en leefklimaat’ (7,4 in 2021) en het ‘imago van Nijmegen’ (7,3 in 2021) zijn ongeveer gelijk gebleven.
• In 2021 waarderen bewoners de stad als woon- en leefgemeente met rapportcijfer 7,7. Een ruime meerderheid vindt Nijmegen een mooie stad (89%).
• Nijmegen scoort hoog op de woonaantrekkelijksheidsindex van Atlas voor gemeenten (negende van de 50 steden in 2021).

In 2015 en 2017 hebben we onderzoek onder Nederlanders naar het imago van Nijmegen verricht. De belangrijkste ‘ingrediënten’ van het imago van Nijmegen zijn in die periode niet veranderd. In beide jaren wordt het beeld van Nijmegen bepaald door de Vierdaagse, de ligging aan de rivier, de opleidingsmogelijkheden en het historisch karakter. Dit blijkt zowel uit de spontane associaties die Nederlanders bij Nijmegen hebben als uit de voorgelegde benamingen die zij goed bij de stad vinden passen. De Vierdaagse is de belangrijkste beeldbepaler van het Nijmeegse imago; ruim de helft van de Nederlanders denkt bij Nijmegen spontaan aan dit evenement. In 2017 zien meer Nederlanders Nijmegen als evenementenstad (48%) dan in 2015 (34%). Mogelijk komt dit door de media-aandacht die gepaard ging met de bijzondere evenementen in 2016 (100e Vierdaagse; Giro d’Italia).

Aan de Nederlanders zijn diverse omschrijvingen van de stad voorgelegd met de vraag of men deze al dan niet bij Nijmegen vindt passen. Vooral historische stad vinden Nederlanders goed bij Nijmegen passen (70%), gevolgd door loopstad (67%) en studentenstad (60%). Cultuurstad scoort niet opvallend hoog, terwijl Nijmegen een relatief groot cultuuraanbod heeft. Weinig Nederlanders vinden duurzame stad en innovatieve stad passende omschrijvingen. Het zijn omschrijvingen die raken aan speerpunten in het lokale beleid, waarvan Nederlanders minder op de hoogte zullen zijn.

Figuur: Percentage dat de desbetreffende omschrijving goed bij Nijmegen vindt passen. Bron: Het imago van Nijmegen, O&S 2017.

De waardering van Nederlanders voor Nijmegen is in 2017 hoger dan in 2015; zowel ‘een weekendje Nijmegen’ als ‘de stad als geheel’ krijgen in 2017 een wat hoger rapportcijfer dan in 2015 (rapportcijfer voor weekendje weg gestegen van 6,5 naar 6,7 en rapportcijfer voor stad als geheel gestegen van 6,8 naar 7). Het algemene beeld van de stad wordt positiever naarmate men vaker in Nijmegen komt.
De belangrijkste bezoekredenen veranderden niet: voor bezoekers waren dat het bezoeken van bekenden,  winkelen, het bekijken van de binnenstad, horecabezoek en wandelen en fietsen in de omgeving. Voor mensen met belangstelling om de stad te gaan bezoeken is dat het bekijken van de binnenstad, gevolgd door de geschiedenis van de stad ervaren, winkelen en wandelen/fietsen in de omgeving. De Nederlanders, die Nijmegen bezocht hebben, oordelen veelal positief over het aanbod waarvoor men Nijmegen heeft bezocht (winkelen, horecabezoek, bezienswaardigheden binnenstad, ervaren geschiedenis, musea, culturele voorstellingen). De Vierdaagse speelt een bescheiden rol als het gaat om de redenen om Nijmegen te bezoeken Uit onderzoek onder de bezoekers van de Vierdaagsefeesten weten we dat deze vooral uit Nijmegen en omgeving komen.

Het recreatieve bezoek aan Nijmegen nam vanaf 2012 flink toe. Het aantal hotelovernachtingen steeg van circa 143.000 in 2012 naar ruim 300.000 in 2018. In die periode steeg ook het hotelaanbod in de stad. In 2019 was er een lichte daling van het aantal hotelovernachtingen (297.500), gevolgd door een forse daling in 2020 door de coronacrisis (167.000).

De waardering van bezoekers voor de binnenstad steeg in 2018 naar recordhoogte (7,7). Bij de meting in coronajaar 2020 ligt deze iets lager (7,6). De waardering voor diverse aspecten van het aanbod, de ambiance en de bereikbaarheid van de binnenstad is ten opzichte van 2018 op peil gebleven. De meeste aspecten van de binnenstad worden ruim voldoende tot goed beoordeeld. Enkel de parkeertarieven krijgen met een 5,4 een onvoldoende. Dat is wel flink hoger dan de 3,9 in 2012.

Figuur: rapportcijfers van bezoekers voor diverse aspecten van het stadscentrum. Bron: Stadscentrummonitor, O&S.

Diverse gegevens van voor de coronacrisis lieten zien dat er een functieverschuiving voor de binnenstad gaande was: een afname van winkels en winkelvloeroppervlak en een toename van horecagelegenheden, cultuurbezoeken en hotelovernachtingen. Vanaf 2016 was de horeca een grotere werkgever dan de detailhandel. Echter de coronacrisis heeft de binnenstad hard geraakt.  

• Het bezoekniveau aan de binnenstad was in 2020 en 2021 duidelijk lager dan normaal. Locatus schat het verlies op basis van summiere steekproeftellingen in de hoofdwinkelstraten in 2020 op 40%. In afgezette parkeeruren zien we een kwart verlies in 2020 en 2021 in transacties en parkeerduur ten opzichte van voor de coronapandemie. En in de automatische passantentellingen in enkele centrumstraten en het stationsgebied zien we 53% minder drukte in 2020 ten opzichte van 2019; 2021 scoort iets beter met 47% minder drukte vergeleken met voor de coronapandemie.
• In de horeca en detailhandel verliest de binnenstad circa 600 banen sinds de start van de coronapandemie.
• Na de stijging van het jaarlijks aantal bezoeken aan podiumvoorstellingen in de binnenstad in de periode 2015 (358.000) tot 2019 (429.000), kelderde dit aantal naar 121.000 in 2020 en 93.000 in 2021. En na een recordaantal filmbezoeken in LUX in 2019 (253.000), nam dit aantal af tot 128.000 in 2020 en 85.000 in 2021. Ook het aantal bezoeken aan Museum Het Valkhof en De Bastei (in totaal 123.000 in 2019) nam flink af (63.000 in 2020 en 69.000 in 2021).
• De groei van het aandeel online inkopen is in een stroomversnelling gekomen. Het aantal winkels en het winkelvloeroppervlak zijn in periode 2006 tot 2021 met 20 tot 25% afgenomen. Het leegstandspercentage vertoont in het eerste coronajaar 2020 geen stijging, maar een daling. In 2021 zien we een nagenoeg gelijkblijvend leegstaand winkeloppervlak in de binnenstad. De 6,1% begin januari 2022 is laag in vergelijking met het gemiddelde voor de benchmarksteden (11,9%).

De waardering van ondernemers voor het ondernemersklimaat in Nijmegen is licht gestegen van 6,6 in 2018 naar 6,8 in 2021. Tot de hoogst beoordeelde aspecten van het ondernemersklimaat behoren het woon- en leefklimaat (7,4) en het imago van Nijmegen (7,3). De rapportcijfers hiervoor zijn de laatste drie metingen weinig veranderd.

Figuur: Rapportcijfers van ondernemers voor de stad. Bron: Monitor Vestigingsklimaat, O&S.

Nijmegenaren waarderen de stad als woon- en leefgemeente in 2021 gemiddeld met een 7,7. Dat is een lichte daling na een periode van stijging (van 7,5 in 2011 naar 7,8 in 2019). Op de volgende punten zijn de uitkomsten van de Burgerpeiling 2021 (ongeveer) gelijk aan die in 2019:  

• 90% van de Nijmegenaren vindt Nijmegen een prettige stad om in te wonen;
• 89% vindt Nijmegen een mooie stad;
• 87% is gehecht aan de stad;
• 76% is trots op de stad;
• 67% vindt de Nijmeegse binnenstad aantrekkelijk.

De verschillen tussen deelgroepen voor het beeld dat men van de stad heeft, zijn over het algemeen niet heel groot. Wel zijn de 65-plussers minder vaak trots op de stad (65%). Ook zijn er grotere verschillen als het gaat om het oordeel over de binnenstad. Ruim driekwart van de 16-34-jarige Nijmegenaren vindt de Nijmeegse binnenstad aantrekkelijk, versus ruim de helft van de 65-plussers. En 70% van de Nijmegenaren met een hogere sociaaleconomische status vindt de binnenstad aantrekkelijk, versus 62% van degenen met een lagere sociaaleconomische status. Daarbij moet bedacht worden dat 16-34-jarigen en de personen met een hogere sociaaleconomische status vaker in de binnenstad komen dan de 65-plussers en de personen met een lagere sociaaleconomische status.

Atlas voor gemeenten stelt jaarlijks een ranglijst woonaantrekkelijkheid voor de 50 grootste steden op. Dit gebeurt op basis van acht indicatoren: bereikbaarheid banen per auto en OV, cultureel aanbod, veiligheid, percentage koopwoningen, culinair aanbod, nabijheid natuurgebieden, aanwezigheid universiteit en percentage vooroorlogse woningen. Niet alles wat de woonaantrekkelijkheid bepaalt, is in de woonaantrekkelijkheidsindex van Atlas voor gemeenten verwerkt. Zo zijn er geen indicatoren meegenomen over sportaanbod, evenementen, cultuurhistorie, musea, bijzondere architectuur, recreatieve voorzieningen, sociale samenhang, openbaar vervoer, de bereikbaarheid van de stad, groen en water in en om de stad en het winkelaanbod. De woonaantrekkelijkheidsindex van Atlas voor gemeenten geeft vooral zicht op de aantrekkingskracht van de stad op een actieve en hoogopgeleide groep vestigers (‘creatieve klasse’). Dit vanuit de kennis over de ‘creatieve klasse’ als belangrijke motor voor economische voorspoed.
In 2008 stond Nijmegen in de ranglijst woonaantrekkelijkheid voor het eerst in de top 10 (negende plaats). De hoogste notering werd in 2009 bereikt (vijfde plaats). In 2021 staat Nijmegen op de negende plaats. Dat is hoger dan alle andere steden in onze vaste set van benchmarksteden. De hoge positie van Nijmegen heeft vooral te maken met de universiteit (derde plaats ‘aanwezigheid universiteit’), het podiumkunstenaanbod (zevende plaats ‘cultuuraanbod’) en de mooie omgeving (zestiende plaats ‘nabijheid van natuurgebieden’).